Co faktycznie zawiera w sobie zmiana zawodowa?
Zmiana zawodowa dla większości osób nie należy do łatwych, oczekiwanych wydarzeń. Co prawda, niektóre z nas lubią wyzwania i czują się jak ryba w wodzie zmieniając pracodawców, a nawet profil wykonywanej pracy; jednak dla znakomitej większości z nas zmiana zawodowa wiąże się z dużym wysiłkiem, okupionym stresem. Zwłaszcza dla introwertyczek. Wysoko empatycznych. Wysoko wrażliwych.
Wbrew pozorom, zmiana zawodowa to nie tylko „podrasowanie” CV i rozesłanie go w odpowiedzi na oferty z portali pracy. Zmiana zawodowa, jeśli ma mieć faktyczny sens, jest częścią większego procesu. Procesu, w którym przede wszystkim głębiej poznajesz siebie. Budujesz pozytywny obraz siebie i poczucie własnej wartości i sprawczości, poprzez rozpoznanie na czym polega Twój DAR (unikalny zestaw talentów, osobowości, wiedzy i doświadczeń) oraz jak możesz zrobić z niego użytek w swojej pracy zawodowej, żeby zarabiać na swoich naturalnych umiejętnościach. Dobrze dobrana praca, to również praca, w której widzisz sens. Która ma służyć czemuś, co uważasz za ważne i której nadajesz głębsze znaczenie. Która służy czemuś więcej niż tylko Twojemu przetrwaniu. Dopiero kolejnym etapem procesu zmiany jest przygotowanie się do rozmów o pracę lub założenia własnej firmy.
Co Cię czeka w trakcie zmiany zawodowej i jak najlepiej możesz się do niej przygotować, świetnie pokazuje model zmiany, zaproponowany przez Jamesa Prochaskę oraz współpracowników.
Etap 1 – Prekontemplacja – Opór przed zmianą.
„To nie jest tak, że oni nie mogą zobaczyć rozwiązania. Oni nie mogą zobaczyć problemu.” Gilbert K. Chesterton
„Jaki problem? Co ja niby miałabym zmienić?” – to typowa reakcja osoby na etapie prekontemplacji. Będąc w tym miejscu, nie widzisz potrzeby zmiany – co wcale nie musi oznaczać, że jej nie potrzebujesz. Czasami godzimy się na rodzaj lub warunki pracy, na które nie powinnyśmy się godzić, ale nawet nie wyobrażamy sobie, że mogłoby być inaczej. Zdarza się, że osoby z naszego otoczenia szybciej niż my same widzą potrzebę zmiany i będą starały się przekonać nas do działania. Ale nawet w takim przypadku typową reakcją na rozmowę o zmianie jest zazwyczaj bagatelizowanie problemu, szukanie wymówek, czy szukanie winnych naszej sytuacji , raczej niż chęć wzięcia odpowiedzialności za swoje życie. Skoro czytasz ten tekst, zapewne nie jesteś na tym etapie, chyba że ktoś Cię do tego zmusił:)
Etap 2 – Kontemplacja – Zmiana na horyzoncie.
„Czuję, że utknęłam i chcę to zmienić.” – to sposób myślenia osoby na etapie kontemplacji. Będąc w tym miejscu, jesteś świadoma, że chcesz zmiany. Podejmujesz wysiłki znalezienia rozwiązań. Gromadzisz niezbędną wiedzę i informacje. Tworzysz wstępne plany i pomysły, ale nie czujesz w sobie jeszcze gotowości do działania.
To jest etap, który powinien Ci również służyć do tego, żeby lepiej poznać siebie i zastanowić się nad tym, w jaki sposób praca ma realizować Twoje talenty i naturalne zdolności oraz jak wpisuje się w Twoje życie w szerszym kontekście. Praca, traktowana jako robota, która jest zupełnie odrębną częścią Twojego życia i ma tylko zapewnić dochód, nie przyniesie Ci poczucia spełnienia zawodowego. Oczywiście, możesz podjąć decyzję, że w pracy tylko zarabiasz, a realizujesz się poza nią. Biorąc jednak pod uwagę, że praca zajmuje zazwyczaj większą część dnia, a w konsekwencji życia – potrzebujesz uznać, że duża część Twojego życia pozostanie (pół)martwą strefą i energetycznym obciążeniem. To jak długo jesteś w stanie w taki sposób funkcjonować oraz jakim kosztem, będzie w dużej mierze zależało od Twojej osobowości i poziomu wrażliwości.
Etap kontemplacji dobiega końca, kiedy podejmujesz decyzję o zmianie. Decydujesz jaką pracę chcesz wykonywać oraz czy chcesz ją wykonywać na etacie, jako freelancerka, czy właścicielka firmy. Wiąże się to z gotowością do ustalenia szczegółów procesu zmiany i konkretnych zadań do wykonania. Tutaj warto wspomnieć pułapki czekające na wszystkich śmiałków na tym etapie. Możesz mianowicie nigdy nie wyjść z etapu kontemplacji, jeśli „zawiesisz się” na:
– poszukiwaniu absolutnej pewności, sprawdzając i próbując kontrolować każdy najmniejszy aspekt zmiany bez końca gromadząc i analizując informacje
– oczekiwaniu na magiczny moment, w którym wszystkie gwiazdy ułożą się w takiej konstelacji, która da Ci gwarancję, że oto nadszedł właściwy czas i jesteś gotowa do działania
– myśleniu życzeniowym, typu „chcę zjeść ciastko i mieć ciastko”, „chcę mieć świetną pracę i życie nie wysilając się ani odrobinkę i nic nie zmieniając z moich przyzwyczajeń, przekonań i blokujących działanie emocji”
– ostatnią pułapką jest przedwczesne działanie. Jeśli próbujesz dokonać zmiany na skróty i „na szybko”, może Cię czekać rozczarowanie. Spontaniczność polegająca na pominięciu ważnych aspektów etapu kontemplacji oraz kolejnego etapu – przygotowania, może spowodować, że nie tylko nie przeprowadzisz zmiany, ale również zniechęcisz się do prób polepszenia swojego życia zawodowego w przyszłości.
Etap 3 – Przygotowanie – Budowanie motywacji.
„Jestem gotowa zarówno działać, jak i poradzić sobie z niespodziewanymi trudnościami” – tak zaczyna myśleć osoba wchodząca w etap przygotowania. Gdy jesteś w tym miejscu, zaczynasz być bardziej skierowana na przyszłość i na znalezieniu najlepszych praktycznych sposobów rozwiązań. Stopniowo budujesz zaangażowanie, motywację i podejmujesz pierwsze kroki do zmiany. Zyski ze zmiany zaczynają przewyższać straty. Zmiana staje się Twoim priorytetem. Zaczynasz działać pomimo lęku, który może przychodzić falami. Czasami podejmowanie coraz bardziej konkretnych kroków i wchodzenie w zmianę, wchodzenie w nieznane, powodują stres i niepewność. Innym znowu razem lęk odpuszcza, czujesz się dobrze przygotowana i wspierana. To wszystko są normalne procesy i potrzebujesz się na nie przygotować. Stworzyć swój własny plan działania, posuwać się małymi krokami, wychodzić do ludzi i prosić ich o wsparcie. Jest to czas, w którym tworzysz złotą listę pracodawców, dla których chciałabyś pracować. Dopieszczasz CV. Przygotowujesz się do rozmów rekrutacyjnych. Lub, przygotowujesz się do pozyskania pierwszych klientów.
Etap 4 – Działanie – Czas na Twój ruch.
„Teraz nic mnie nie powstrzyma” – tak NAPRAWDĘ możesz myśleć kiedy znajdziesz się na etapie działania! Będąc w tym miejscu, działasz według planu, który sama wyznaczyłaś. Twoje zaangażowanie w zmianę rośnie, ponieważ „zaczyna się dziać”. Aktywnie poszukujesz pracy lub klientów. Bierzesz udział w rozmowach o pracę lub budujesz i wcielasz w życie strategię marketingową w swojej firmie. Czasami ogarnia Cię bezsilność i zniechęcenie, a czasami jesteś w euforii. To co pozwala Ci przetrwać ten intensywny czas, to mogą i powinny być:
– wspierające relacje,
– system nagród, którymi sama się obdarzasz za wykonane zadania,
– fizyczne dbanie o siebie – sen, odpoczynek, dobre jedzenie, ruch…
– wszystko co Cię motywuje i dodaje otuchy – muzyka, lektura, spacery…
Pułapkami, których powinnaś być świadoma są:
– lekceważenie dobrego przygotowania
– tania zmiana – oczekiwanie, że zmiana dokona się bez Twojego wysiłku. Im więcej energii włożysz w etap kontemplacji i przygotowania, tym bardziej zwiększasz prawdopodobieństwo sukcesu.
– mit „magicznej różdżki” – wiara w jakąś tajemniczo prostą technikę, która pomoże Ci rozwiązać skomplikowane problemy – jedna pigułka na wszystkie bolączki
– więcej tego samego – uparte stosowanie metod, które nie działają, bo nie mają prawa działać
Etap 5. – Podtrzymanie – Trwała zmiana.
„ O sukcesie w podtrzymaniu zmiany decydują dwa czynniki: stały, długoterminowy wysiłek i zmiana stylu życia.” James Prochaska
Na etapie podtrzymania, zmiana jest faktem dokonanym. Jesteś w nowej pracy. Lub rozwijasz firmę. Nowe wzory zachowań stają się Twoim stylem życia. Stajesz się przedsiębiorcą lub piastujesz stanowisko, o którym marzyłaś – co w ogromnym stopniu wpływa na to jak siebie postrzegasz. Ważne jest tutaj, żebyś kontrolowała swoje myślenie, aby było wspierające dla Twojej samooceny. Nowa praca i nowe zadania mogą być wyzwaniem. Daj sobie kredyt zaufania. Powtarzaj w duchu, że dobrze dajesz sobie radę. Proś o wsparcie – masz prawo się uczyć, nie musisz wszystkiego wiedzieć od razu. Podtrzymuj zaangażowanie – wymagaj od siebie, nawet kiedy inni nie wymagają. Markę osobistą budujesz nawet wtedy, kiedy nie jesteś tego świadoma. Ważne, żeby była spójna z Tobą, autentyczna, ale też z klasą:)Kreuj upragniony styl życia i bycia. Doceniaj swoje osiągnięcia – świętuj kolejne drobne sukcesy na swojej drodze. Nieustannie buduj wspierające relacje.
Uważaj na pułapki etapu podtrzymania:
– subtelne osłabienie zaangażowania
– stare schematy myślenia
– nadmierne zaufanie do siebie – arogancja
„Życie jest przygodą dla odważnych, albo niczym.” Hellen Keller
Nie traktuj zmiany zawodowej jak zadania do odhaczenia. Potraktuj ją jak drogę, zapraszającą do przygody. Przygody w czasie której poznajesz siebie, jakiej dotąd nie znałaś. Poznajesz ludzi, których inaczej byś nie poznała. Poznajesz życie, jakim Ci się nigdy nie wydawało.